In Sint-Niklaas en daarbuiten is het jaarlijks gebeuren in onze stad begin september vooral bekend onder de naam “ballonfeesten”. Veel mensen zijn namelijk al lang vergeten waarover het gaat, wat het onderliggende thema is. We hebben vernomen dat er dit jaar dan ook extra aandacht zal besteed worden aan de bevrijding. We vieren 75 jaar na de bevrijding. En het einde van een oorlog is uiteraard iets dat gevierd mag worden maar we mogen niet vergeten dat die bevrijding ook een zeer bittere nasmaak had. Na de bevrijding werd er namelijk ook op een zeer wrede manier afgerekend met hen die gecollaboreerd hadden met de bezetter of enige vorm van samenwerking hadden uitgeoefend. Die reden tot collaboratie of samenwerking kende verschillende oorzaken. Een afkeer van het communisme die werd aangewakkerd door de katholieke kerk, kinderen van zogenaamde collaborateurs werden verheerlijkt in scholen en een afkeer tegenover de wreedheden begaan door communisten tijdens de Spaanse burgeroorlog. Alsook de beloftes van de bezetter om de Vlamingen meer vrijheid in eigen land toe te kennen, een zogezegde Vlaamse onafhankelijkheid. En natuurlijk het anti-Vlaams karakter dat de belgische democratie kenmerkte zette velen aan tot samenwerking met de Duitsers.

Het land moest echter ook onder Duitse bezetting bestuurd worden. Zo kwam het culturele leven terug op gang en kende de economie een flinke heropstart. Maar na de bevrijding volgde toch de afrekening. Ook in Sint-Niklaas werden mensen onterecht gevangen genomen, mishandeld en onteerd. Er zijn jammer genoeg voorbeelden en verhalen genoeg maar laten we daarover vandaag niet spreken. Heel wat Sint-Niklazenaren die gevangen werden genomen werden opgesloten in de Weylerkazerne in de huidige Kazernestraat. Heel wat gevangenen werden ook naar het hechteniskamp in Lokeren gebracht, onder hen Emile Van Haver, de oorlogsburgemeester die ook werd veroordeeld en dus opgesloten zat in Lokeren.

De repressie was duidelijk anti-Vlaams getuige enkele citaten in kranten uit die periode. De liberaal Julius Hoste schreef in het Laatste Nieuws dat onschuldige mensen werden gearresteerd op beschuldiging van Vlaamsgezindheid. In Le Matin van 4 november 1944 stond geschreven “aangezien men met de kuis bezig is moet men het volledig en radicaal doen, voor eens en voor altijd. Men moet alles wat rechtstreeks en onrechtstreeks Vlaams nationaal geïnspireerd was vernietigen”.

Het repressie verhaal is niet enkel een Vlaams verhaal maar een Europees verhaal dat alle hedendaagse partijgrenzen overstijgt. Kinderen of kleinkinderen van zogenaamde collaborateurs zijn vandaag de dag actief in diverse partijen. Ook de eerste vraag naar amnestie was partij overschrijdend en kwam zelfs uit een communistisch milieu.

Jammer genoeg is ook deze zwarte bladzijde een deel van onze Sint-Niklaase geschiedenis. Het verhaal komt vaak negatief over maar het is dan ook de overwinnaar van de oorlog die de geschiedenis dicteert, als er in deze al in termen van winnaars en verliezers kan gesproken worden. Een volk dat zijn geschiedenis niet eert heeft geen toekomst dus moet ook de keerzijde van de bevrijding een plaats krijgen tijdens diverse manifestaties.

Onze vraag is dus of er ook voor dit deel van het bevrijdingsverhaal een plaats kan zijn tijdens de Vredefeesten? Wat de eventuele concrete plannen, betreffende de speciale aandacht voor 75 jaar bevrijding, al zijn? En om het feestelijk te houden, Emille Van Haver de nodige erkenning kan krijgen door zijn portret in het stadhuis te hangen of een straat naar hem te vernoemen. Zoals destijds voorgesteld door Wouter Van Bellingen